Co zrobić w przypadku anulowania PESEL UKR

Od początku wojny na Ukrainie Polska otworzyła specjalne możliwości dla uchodźców. Jednym z kluczowych dokumentów stał się PESEL UKR, który dawał prawo do legalnego pobytu, pracy, korzystania z pomocy społecznej oraz opieki medycznej.

Jednak od połowy 2024 roku coraz częściej pojawiają się przypadki unieważnienia lub zawieszenia PESEL UKR z różnych powodów. Stało się to powodem stresu dla wielu Ukraińców, zwłaszcza tych, którzy planowali długoterminowy pobyt w Polsce.

W tym artykule wyjaśnię:

✔ Dlaczego PESEL UKR może zostać unieważniony;
✔ Co robić w takiej sytuacji;
✔ Jakie istnieją alternatywne, legalne ścieżki pobytu.

Powody unieważnienia PESEL UKR

Brak potwierdzenia pobytu w Polsce
Od 2024 roku obowiązuje zasada, że status PESEL UKR jest unieważniany, jeśli osoba przebywa poza Polską przez więcej niż 30 dni ciągiem (lub 90 dni łącznie w ciągu roku).

Wygaśnięcie ważności statusu
Od 2025 roku PESEL UKR wymaga corocznego przedłużania i potwierdzania pobytu na terenie Polski.

Inicjatywa urzędów (korekty błędów lub niezgodności)
Czasem PESEL UKR jest anulowany z powodów technicznych lub po wykryciu błędów w danych.

Na wniosek właściciela
Na przykład w przypadku uzyskania innego statusu (takiego jak Karta Pobytu).

Co robić, jeśli Twój PESEL UKR został unieważniony?

1️⃣ Sprawdź oficjalnie status swojego PESEL
Skorzystaj z aplikacji mObywatel lub udaj się do najbliższego Urzędu Miasta lub Gminy, aby poznać przyczynę unieważnienia.

2️⃣ Złóż wyjaśnienie i wniosek o przywrócenie (jeśli to możliwe)
W niektórych przypadkach możesz złożyć wniosek o przywrócenie PESEL UKR, zwłaszcza jeśli Twój wyjazd był spowodowany nadzwyczajnymi okolicznościami.

3️⃣ Rozważ uzyskanie innego legalnego statusu pobytu

• Karta Pobytu z powodów humanitarnych;

• Karta Pobytu w związku z pracą, studiami lub prowadzeniem działalności gospodarczej;

• Ochrona międzynarodowa (jeśli spełniasz kryteria).

4️⃣ Skorzystaj z porady prawnej
Jeśli uważasz, że unieważnienie było bezpodstawne lub błędne — skonsultuj się z prawnikiem ds. prawa migracyjnego w Polsce. Istnieją bezpłatne konsultacje dla obywateli Ukrainy.

5️⃣ Monitoruj swoje prawa i świadczenia
Po unieważnieniu PESEL UKR wygasają wszystkie świadczenia socjalne, prawo do opieki zdrowotnej oraz darmowej edukacji. Dlatego ważne jest, aby szybko zorganizować nowy status pobytowy.

Alternatywy dla PESEL UKR

• Karta Pobytu w związku z pracą
  Klasyczny sposób legalizacji dla osób pracujących w Polsce. Na podstawie umowy o pracę można ubiegać się o kartę pobytu czasowego. Status ten daje prawo do legalnej pracy, ale bez świadczeń przewidzianych dla uchodźców. Możliwość ubiegania się o pobyt stały pojawia się po 5 latach nieprzerwanego pobytu.

• Karta Pobytu z powodów humanitarnych
  Dla osób, które nie mogą wrócić do Ukrainy z powodów osobistych lub bezpieczeństwa. Daje prawo do pracy oraz tymczasowego dostępu do niektórych programów socjalnych. Po 5 latach można ubiegać się o pobyt stały.

• Ochrona międzynarodowa (azyl)
  Dla osób spełniających kryteria uchodźcy (zagrożenie życia, prześladowania polityczne). Status ten daje pełny dostęp do pomocy społecznej, opieki zdrowotnej i możliwość ubiegania się o pobyt stały po 3-5 latach.

• Wiza krajowa typu D
  Na przykład na podstawie studiów, pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej. Umożliwia legalny pobyt i pracę w Polsce, ale bez dostępu do pomocy społecznej i bez bezpośredniego przejścia do pobytu stałego.

Podsumowanie

Unieważnienie PESEL UKR jest nieprzyjemne, ale nie jest katastrofą. Kluczowe jest nie zwlekać i od razu szukać legalnych rozwiązań sytuacji. Im szybciej podejmiesz działania, tym więcej będziesz mieć praw i gwarancji społecznych.